Kujawskie Boże Narodzenie

Przed nami Święta Bożego Narodzenia. Magiczny czas, kiedy to świat zmienia garderobę z tej „zwyczajnej” zimowej w iście bajkową. Całe ulice migocą wówczas kolorowymi światełkami, wszędzie zaś unosi się dźwięk kolędy i słodki zapach pierników.

Boże Narodzenie to przepiękny okres spotkań w rodzinnym gronie przy choince, w atmosferze miłości, dobroci i ciepła wigilijnej świecy.

Ze świętami wiążą się też piękne tradycje i zwyczaje, które różnią się nieco w zależności od kraju, czy regionu. Szczególnie bliskie memu sercu są Kujawy, kraina moich lat dziecinnych. Spójrzmy teraz jak wyglądały obrzędy bożonarodzeniowe właśnie w tym regionie.

Na Kujawach pierwsza pojawiają się na niebie gwiazdka oznaczała, by zasiąść do uroczystej, postnej wieczerzy. Rozpoczynał ją gest dzielenia się opłatkiem, który jednoczył nie tylko uczestników wieczerzy, lecz całe żywe stworzenie. Dawniej wierzono, że w gronie świętujących odnaleźć można było istoty pozaziemskie, których spokoju w dniu Wigilii nie wolno było zakłócać. Potrawy na stole wigilijnym także przygotowywane były z myślą o przybyłych duszach. Należały do nich m.in.: ziarna zbóż, groch, mak, suszone owoce, miód, a także grzyby. Podczas wieczerzy gospodyni nie mogła odejść od stołu, bowiem „kury mogłyby przestać nieść jaja”, zaś cały wieczór wigilijny był zapowiedzią roku następnego i sprzyjał wróżbom.

Co ciekawe według kujawskiej przepowiedni Boże Narodzenie przypadające w niedzielę to – rok słoneczny i pogodny, w środę – rok robaczywy, w piątek – smutny i mglisty. Obserwowano też pogodę przez 12 kolejnych dni, poczynając od drugiego dnia świąt do Trzech Króli.

Pierwszy dzień świąt spędzano wśród najbliższych. Nie gotowano wtenczas obiadu lecz zjadano resztki z wigilijnego stołu. Za to drugi świąteczny dzień bywał bardziej atrakcyjny. W kościele podczas nabożeństwa, na pamiątkę męczeńskiej śmierci św. Szczepana, obsypywano się ziarnem. Zwyczaj ten miał chronić przez chorobą, zwłaszcza ospą. Obsypywano się także w intencji urodzaju. W tym dniu odbywały się również spotkania towarzyskie. Był to też dzień ślubów, wesel i wszelkich zabaw.